یک تیم تحقیقاتی بین‌المللی شامل دانشگاه آدلاید شواهد بیشتری یافتند که جهش‌های نادر ژنی می‌توانند باعث فلج مغزی شوند. این یافته‌ها می‌تواند به تشخیص زودهنگام و درمان‌های جدید برای این اختلال حرکتی ویرانگر منجر شود.
در مطالعه‌ای که در نشریه Nature Genetics منتشر شد، پژوهشگران از توالی‌یابی ژن‌ها برای بررسی DNA از ۲۵۰ خانواده مبتلا به فلج مغزی استفاده کردند و آن را با گروه کنترل شامل تقریباً ۱۸۰۰ خانواده غیرمبتلا مقایسه کردند. سپس با استفاده از مدل مگس میوه نشان دادند که جهش‌های نادر ژنی چگونه می‌توانند بر کنترل حرکت تأثیر بگذارند.
این یافته‌ها اهمیت بالینی زیادی دارند. این نتایج می‌توانند پاسخ‌هایی به والدین ارائه دهند و همچنین در برنامه‌ریزی بهداشتی و خانوادگی مانند مشاوره برای ارزیابی خطر بازگشت بیماری کمک کنند. این خطر معمولاً حدود ۱ درصد ذکر می‌شود اما می‌تواند تا ۱۰ درصد افزایش یابد زمانی که خطرات ژنتیکی نیز در نظر گرفته شود.
استاد بازنشسته آلستیر مک‌لنن، یکی از نویسندگان این تحقیق از دانشگاه آدلاید، می‌گوید این مطالعه تأیید کننده کار پیشگامانه گروه تحقیقاتی فلج مغزی استرالیا است که در موسسه تحقیقاتی رابینسون در دانشگاه آدلاید مستقر است.
وی افزود: “فلج مغزی یک اختلال حرکتی توسعه‌ای غیر پیشرفته است که عملکرد حرکتی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و تقریباً از هر ۷۰۰ تولد در استرالیا و تعداد مشابهی در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.”
وی ادامه داد: “سابقاً فلج مغزی عمدتاً نتیجه‌ای از آسفیکسی پریناتال (کمبود اکسیژن در مغز نوزاد در زمان تولد) در نظر گرفته می‌شد، اما این مورد تنها در ۸ تا ۱۰ درصد از موارد مشاهده شده است.”
“با حذف سایر علل شناخته شده از جمله تولد زودرس و تروما در زمان تولد، تعداد زیادی از موارد باقی می‌ماند که منشاء ناشناخته دارند – در برخی از مطالعات این عدد به ۴۰ درصد می‌رسد.”
پژوهشگران دانشگاه آدلاید طی سال‌های زیادی به این نتیجه رسیدند که فلج مغزی اغلب به دلیل تغییرات ژنتیکی نادر (یا جهش‌ها) است که کنترل حرکت و وضعیت بدن کودک را مختل می‌کنند.
استاد مک‌لنن گفت: “در حالی که مطالعات قبلی علل ژنتیکی زیربنایی را در فلج مغزی نشان داده‌اند، این مطالعه بزرگ‌ترین تحقیق تاکنون است و شامل مدل‌سازی آماری دقیق و گروه‌های کنترل جدیدی است که محدودیت‌های تحقیقات قبلی را برطرف می‌کند.”
استاد جوزف گچ، یکی از نویسندگان تحقیق و رئیس بنیاد تحقیقاتی کودکان کانال ۷ برای پیشگیری از ناتوانی‌های دوران کودکی و رئیس گروه نوروجنتیک در دانشگاه آدلاید، می‌گوید طبق تخمین محافظه‌کارانه، ۱۴ درصد از خانواده‌های مبتلا به فلج مغزی در این مطالعه دارای جهش‌های ژنتیکی آسیب‌زا و تغییرات ژنی مغلوب ارثی بودند.
وی افزود: “ژن‌ها تمایل به تغییر ندارند؛ به محض اینکه یک ژن تغییر می‌کند، برنامه‌ریزی آن مختل می‌شود و دیگر نمی‌تواند آن‌طور که باید عمل کند.”
“همکاران ما در ایالات متحده توانستند همان ژن‌ها را در مگس میوه که در انسان‌ها نیز یافت می‌شود مختل کنند، و در سه مورد از چهار مورد، این تغییرات به طور جدی حرکت لاروها یا بالغ‌های مگس میوه را تحت تأثیر قرار داد.”
“این جهش‌های ژنی عمدتاً تغییرات جدید و خودبخودی در اسپرم یا تخمک والدین بودند که خودشان تحت تأثیر قرار نداشتند.”
در برخی موارد، شناسایی تغییرات خاص ژنی در افراد شرکت‌کننده در مطالعه منجر به توصیه‌های جدید برای مدیریت سلامت بیمار شد، از جمله درمان‌هایی که در غیر این صورت شروع نمی‌شد.
استاد گچ می‌گوید: “حدود ۳۰ سال پیش، ما در درمان فلج مغزی بسیار محدود بودیم و چشم‌انداز برای هر کسی که تشخیص داده می‌شد، ناامیدکننده بود.”
“با درک نقش ژنتیک در فلج مغزی، درهای جدیدی برای درمان‌های نوین، تشخیص زودهنگام و مداخلات باز می‌شود که می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی به طور چشمگیری منجر شود.”
از دیگر مزایای این مطالعه می‌توان به شواهدی برای تحقیقات بیشتر جهت شناسایی دیگر تغییرات ژنی آسیب‌زا در DNA انسان اشاره کرد.
استاد گچ می‌گوید: “هرچه بیشتر درک کنیم که چگونه ژنتیک در ایجاد فلج مغزی نقش دارد، به شناخت راه‌های پیشگیری از آن نزدیک‌تر می‌شویم.”
:References
Jin, S. C., et al. (2020). Mutations disrupting neuritogenesis genes confer risk for cerebral palsy. Nature Genetics, 52(۱۰), ۱۰۴۶. https://doi.org/10.1038/s41588-020-0695-1